احكام مسجد
فروش مصالح اضافى مسجد
228. آيا فروش مصالح اضافه آمده از بنّايى مسجد، براى پرداخت قرض همان مسجد جايز است؟
ج. جايز است.
احداث مسجد در زمينى بدون دسترسى به مالك آن
229. زمينى براى شخصى بوده كه از كشور فرار كرده و رفته است، سپس آن زمين را مسجد كرده اند. وظيفه شرعى درباره اين مسجد چيست؟
ج. از او بايد تحقيق و جستجو كنند كه تا ممكن است از او اذن بگيرند و اگر به او دسترسى حاصل نشد و اجازه از او ممكن نشد، حاكم شرع آن زمين را به جماعتى اجاره دهد كه آن جا را مصلّى كنند كه اجاره به نفع مالك است و هروقت پيدا شد، پول اجاره را به او بدهند.
زيلويى كه اكنون براى مسجد مورد استفاده نيست
230. اهالى روستايى، تعدادى زيلو را در حدود بيست و چهار سال پيش جهت فرش مسجد جامع اين روستا وقف كرده اند. اخيرا مسجد مذكور با قالى فرش شده است و زيلوها بدون استفاده مانده است و اهالى و هيأت امناى مسجد، بر اين عقيده اند كه زيلوها را جهت مراسم مذهبى در حسينيه، مهديّه و امثال آن، از مسجد خارج نمايند. حكم شرعى را بيان فرماييد.
ج. بفروشند و پولش را صرف مسجد نمايند.
وقف بخشى از مال موقوفه ى خاصه براى مسجد
231. شخصى سهم خود از حمّامى را كه ثلث ابقايى اولاد پسر است، بر مسجدى وقف نموده است. آيا اين وقف صحيح است؟
ج. فقط مى تواند حقّ خود را به مسجد اختصاص دهد و بعد از وفات او حقّ بطون ديگر به حال خود باقى است و به هر حال وقف آن صحيح نيست.
صرف درآمد مسجد مخروبه در مسجد جديد
232. قطعه زمينى به مساحت تقريبى پانزده هزار متر
مربع (زمين كشاورزى) توسط اهالى منطقه اى در سال 1342 وقف مسجد امام حسن ـ عليه السّلام ـ گرديده است، پس از مدتى مسجد فوق تخريب و از طرفى به علت كمى مساحت زيربناى عرصه مسجد و نامناسب بودن جاى مسجد به علت وجود چاه، اقدام به ساختن مسجد ديگرى در فاصله كمتر از 200 مترى به نام همان مسجد (امام حسن ـ عليه السّلام ـ ) در همان روستا شده و مورد استفاده مؤمنين آن روستا مى باشد. آيا جايز است از محل درآمد قطعه تخريب شده مسجد امام حسن ـ عليه السّلام ـ قديمى، خرج مسجد امام حسن ـ عليه السّلام ـ جديد و نوساز گردد؟
ج. اگر موضوع مصرف اوّلى منتفى شده است، بايد درآمد مذكور صرف در امور خير شود كه اين مسجد هم از جمله امور برّ و نيك است و در غير اين صورت در همان مسجد اوّلى، در صورت ساختمانش مصرف گردد.
تغيير در بناى مسجد
233. مسجدى است كه به شكل دو طبقه ساخته شده يعنى طبقه بالاى آن به صورت بالكن و طبقه پايين معمولى مى باشد. اين بالكن به صورت مخروبه درآمده است و هيچ استفاده اى از آن نمى شود و موجب تاريكى مسجد نيز مى باشد. آيا اجازه مى دهيد اين بالكن را از وسط مسجد برداريم؟
ج. مناسب است طبقه بالا از وجوه بريّه و خيريّه، با مراجعه به اهلش تعمير شود و تخريب جايز نيست.
ايجاد مغازه در مسجد
234. مسجدى در كنار خيابان واقع شده و درآمد اوقافى هم ندارد و مردم محل براى هزينه هاى آن دچار مضيقه شده اند. با توجه به اين كه حياط مسجد فضاى كافى براى احداث چند باب مغازه را دارد و از نظر فضا هم مشكلى ايجاد نمى شود و صيغه وقف هم بر مسجد جارى نشده است، آيا ساخت مغازه ها را اجازه مى دهيد تا درآمد آن صرف هزينه هاى مسجد گردد؟
ج. جايز نيست.
235. براى تعمير مسجد، ايوان قديمى آن را كه 5/1 متر از سطح زمين ارتفاع داشت خراب كرديم. آيا اجازه مى دهيد هنگام ساختن، در زير ايوان جديد در همان ابعاد قديمى، مغازه اى بسازيم كه درآمد آن صرف مسجد شود؟
ج. اگر ايوان جزو مسجد است، نمى شود مغازه اى ساخت.
شرط واقف مسجد مبنى بر اقامه جماعت توسط سيّد
236. شخصى مسجدى را وقف كرده و در وقف نامه قيد كرده كه امام جماعت مسجد مذكور سيّد باشد. در اين صورت امامت غير سيّد چه حكمى دارد و تكليف مأمومين در رابطه با او چيست؟
ج. اين شرط صحيح است و در صورت امكان بايد سيّد امامت كند واگر تحصيل امام جماعت سيّد ممكن نشد، مسجد بودن محفوظ است و در اين صورت غير سيّد عادل مى تواند امامت كند و اگر امام عادل غير سيّد در آن جا جماعت بخواند، عمل او حمل بر صحّت مى شود كه به ناچار در صورت عدم امكان تحصيل سيّد امامت كرده است، واللّه العالم.
ايجاد حسينيه در زمين مسجد
237. مسجدى 100 مترمربع مساحت دارد كه در شمال اين مسجد قطعه زمينى حدود 200 متر طبق مدارك موجود، به عنوان باغچه مسجد وجود دارد كه جزو ساختمان مسجد نيست، آيا مى توان در اين قطعه زمين حسينيّه اى احداث نمود؟
ج. اگر زمين متعلّق به مسجد است، نمى توانند آن را به حسينيّه تبديل كنند و بايد طبق وقف از آن استفاده نمايند. بله، اگر وقف بر جهت خاصّه ى ممكنه نيست، مى توانند از آن به عنوان سالنى كه توسعه مسجد باشد، ولى خصوصيّات مسجد بودن را نداشته باشد، بسازند كه به حسب ظاهر مانعى ندارد، واللّه العالم.
وقف زمين براى مسجد توسط بهايى
238. زمينى به مساحت 800 متر مربع براى احداث مسجد از طرف دو نفر بهايى به اهالى محله ما اهدا شد و صيغه وقف مسجد جارى و در اداره اوقاف ثبت گرديد. ولى به علت نداشتن هزينه راكد مانده است، لكن افراد نامبرده فعلاً راضى به تكميل ساختمان مسجد نيستند. نظر مباركتان در رابطه با عدم رضايت آن ها چيست؟
ج. نامبردگان حقّى ندارند و وقف مزبور اشكالى ندارد، واللّه العالم.
تبديل انبار مسجد به كتابخانه
239. اطاقى وقف مسجد بوده كه سال ها انبار مسجد بوده است و الآن مى خواهند آن جا را كتابخانه كنند. آيا اجازه مى فرماييد؟
ج. اگر وقف براى مصالح بوده است، بايد خودش يا اجاره اش در مسجد صرف شود، هر چند كتابخانه شود و چه بسا هر نوع استفاده كه اجاره اش زيادتر باشد، بايد آن را اختيار كنند.
قرار گرفتن مقبره پس از توسعه در داخل مسجد
240. مسجدى را تخريب كرده و توسعه داده اند و مقبره دو ميّت كه پيش از آن خارج مسجد بوده، داخل مسجد شده است. آيا اشكال دارد؟
ج. اگر اين مقبره ملك كسى نبوده يا اگر ملك بوده، مالك راضى به اين كار شده، اشكال ندارد و در هر حال، آن قسمت مسجد نيست.
احداث مسجد در زمين وقف براى حسينيه
241. مسجدى را در زمينى با سهم امام ـ عليه السّلام ـ و وجوهات ديگرى بنا كرده اند و سپس مطلع شده اند كه آن زمين سابقا وقف حسينيه بوده است، تكليف شرعى چه مى باشد؟
ج. بايد آن را به همان حسينيه برگردانند و وجوهاتى را كه در آن مصرف كرده اند، آن چه از آن ها كه جواز مصرف در حسينيه هم دارد، مانعى ندارد و اگر موردى از آن ها باشد كه فقط براى صرف در مسجد جواز داشته است، آن مقدار را ضامن اند.
استفاده از آب انبار براى مسجد
242. آب انبارى وقفى در كنار مسجدى قرار دارد كه ديگر از آن استفاده نمى شود. آيا مى توان در توسعه ى مسجد از آن استفاده كرد؟
ج. اگر به هيچ وجه مورد استفاده نيست، بايد صرف در وجوه برّ و امور خير شود كه تبديل به مسجد هم از وجوه برّ است و در هر صورت مكان مذكور مصلّى است نه مسجد.
تبديل آب انبار غير قابل استفاده به مسجد
243. آب انبارى وقفى بوده و اكنون هيچ مورد استفاده نيست. آيا مى توان آن را به مسجد تبديل كرد؟
ج. آرى، زيرا آن هم از وجوه و موارد برّ و خير است و وقفى كه منفعت از آن ممكن نيست، بايد صرف در موارد برّ شود.
مسجدى كه ديوار و سقف آن غصبى است
244. يكى از نهادها سنگ ها و مصالحى را از صاحبان آن ها مصادره كرده و با آن ها مسجد ساخته است و مالك راضى نيست. اگر آن مصالح در ديوار يا سقف مسجد مصرف شده باشد، نماز خواندن روى زمين آن چه حكمى دارد؟
ج. نماز در آن بلامانع است، زيرا فقط ساختمان آن غصبى است كه بايد پول آن را به مالك بدهند و بعد آن را وقف كنند.
تبديل زمين وقف براى قبرستان به مسجد
245. آيا زمين موقوفه براى قبرستان يا غير آن را مى توان مسجد كرد؟
ج. خير، زيرا مسجد ملازمه ى با بقاى ابدى در آن جا دارد و اين امر با وقف براى غير، منافات دارد، ولى مصلّى قرار دادن آن زمين، به صورتى كه ممنوع از دفن نباشد، جايز است.
تبديل حمام غير قابل استفاده به مسجد
246. آيا جايز است با كمك هاى مالى كه از مردم و زكات و غيره گرفته شده، حمام عمومى نيمه تمامى را كه اصلاً مورد استفاده قرار نگرفته است، تخريب و صرف در نيازهاى مسجد كنند؟
ج. اگر امكان دارد، احتياطا از بخشندگان و دهندگان آن وجوه اجازه بگيرند، وگرنه با رضايت اهالى آن محل جايز است.
احداث مسجد در زمين ميّتى كه ورثه اش معلوم نيست
247. مالك زمينى مرده و ورثه ى او هم مورد شناخت و در دسترس نيستند و مردم، آن زمين را مسجد كرده اند. آيا اين كار صحيح بوده است؟ تكليف چيست؟
ج. بايد حاكم شرع اجازه دهد ثمن و قيمت زمين را صدقه دهند، هر چند به اين كه اهل خير آن را بخرند وپول آن را صدقه دهند تا نماز در آن جا جايز باشد و احتياط در اين است كه پس از صدقه قيمت، صيغه ى وقف را مجددا بخوانند.
فروش فرش مسجد براى تبديل آن به بهتر
248. فروختن فرش مسجد و تبديل آن به فرش بهتر چه حكمى دارد؟
ج. در صورتى كه با عدم تعويض از بين مى رود، جايز است.
قرض دادن مصالح اضافى مسجدى براى مصرف در مسجد ديگر
249. مصالح اضافى مسجدى را براى مسجد ديگرى قرض مى دهند تا در ضروريات آن مسجد مصرف گردد، آيا جايز است؟
ج. جايز است، نه براى مصرف در تجمّلات آن.
عدم جواز احداث زيرزمين در مسجد براى غسّال خانه و...
250. زمينى براى مسجد وقف و ساخته شده است اكنون كه مى خواهند مسجد را از نو تعمير كنند، آيا جايز است كه يك زيرزمين براى غسل دادن اموات، وضوخانه، انبار و آشپزخانه ـ كه مورد نياز است ـ ساخته شود؟
ج. در فرض مرقوم جايز نيست.
ساخت مسجد در كنار مسجد قديمى
251. مسجدى قديمى، قابل استفاده و داراى سابقه 400 ساله در روستايى وجود دارد. ولى گروهى قصد دارند مسجد ديگرى، آن هم در زمين موقوفه بسازند. آيا نماز خواندن در مسجد جديد جايز است؟
ج. در زمين موقوفه مسجد نمى شود و اگر متولى موقوفه مصلحت ببيند مصلّى مى شود و مسجد قبلى به مسجد بودن خود باقى است.
ايجاد پايگاه مقاومت و مركز فرهنگى در مسجد
252. مسجدى داراى حجره هايى است كه براى مدرسه وقف شده است. چندين سال پيش به عنوان حوزه علميه از آن جا استفاده مى شد. چند سال است كه حوزه علميه به جاى ديگرى منتقل شده است، مسجد و حجره ها روبه خرابى هستند و مسجد به كلّى تعطيل شده است. اكنون عده اى از جوانان متديّن و فرهنگى مى خواهند در آن مسجد فعّاليّت هاى فرهنگى كنند. چند ماه است شروع به كار كرده اند و در حدّ توان خودشان قدم هايى برداشته اند. اكنون ضرورت ايجاب مى كند كه در آن مسجد پايگاه مقاومتى تشكيل دهند و يكى از حجره ها را به اين امر مهم اختصاص دهند تا بتوانند از اين طريق جوانانى را جذب مسجد و فعاليت هاى دينى كنند. آيا استفاده كردن از اين حجره به عنوان مركز پايگاه مقاومت و مركز فرهنگى در دو حالت زير، از نظر شرعى چه حكمى دارد؟
1) استفاده كردن از آن بدون اجاره.
2) استفاده كردن از آن به طريق اجاره و صرف اجرت آن در امور مسجد.
ج. تا ممكن است بر حسب وقف عمل شود.
چند طبقه كردن موقوفه براى مسجد
253. اگر مسجدى را در سه طبقه تأسيس و هر طبقه را جهت امرى اختصاص دهند ـ مثلاً زيرزمين را تأسيسات مسجد، طبقه همكف را به زنان و طبقه بالا را به مردان اختصاص دهند ـ ، به نظر حضرتعالى چه حكمى دارد؟
ج. اگر زمين آن وقف مسجد است و تماميت وقف محقق شده است، نمى توانند چنين كنند و تمام طبقات به حكم مسجد است و در غير اين صورت، وقف هر طبقه و هر قسمت براى امرى مانعى ندارد و يا اين كه اصلاً وقف شرعى نباشد و به عنوان نمازخانه باشد.
ضميمه نمودن قبرستان به مسجد
254. در روستايى براى بزرگ نمودن مسجد از جهت طول و عرض، بايد از زمينى كه براى قبرستان جلوى مسجد است استفاده شود. در اين زمين افرادى كمتر از سى يا چهل سال است كه دفن شده اند، تكليف چيست؟ ضمنا اين زمين حدود صد سال پيش توسط شخصى وقف شده است، اما عنوان آن را كسى نمى داند.
ج. اگر به گونه اى استفاده كنند كه نبش قبر نشود، حكم مسجد را ندارد ولى مصلّى (نمازخانه) مى شود.
دو نام از طرف واقف زمين و سازنده براى يك مسجد
255. واقفى زمينى را براى مسجد وقف كرده است، به اين شرط كه به فلان نام باشد، سازنده مسجد مى خواهد آن را به نام ديگرى بسازد. تكليف چيست؟
ج. آن مسجد را به نام هر دو بسازند، زيرا قيودى كه در ابتداى وقف بوده بايد مراعات شود.
زمين اهدايى شهردارى جهت مسجد
256. شهردارى قطعه زمينى را براى احداث مسجدى به اهالى محل اهدا نموده، مشروط بر اين كه در مدت قرارداد مردم نسبت به شروع احداث مسجد اقدام نمايند. كلنگ مسجد توسط امام جمعه زده شد، ولى به علّت رسيدن زمستان، به همان صورت باقى مانده است. آيا با اين عمل زمين مذكور مسجد محسوب مى شود و آيا شهردارى مى تواند لغو قرارداد نمايد؟
ج. تا وقتى كه نماز نخوانده اند، مسجد محسوب نمى شود.
خراب شدن منزل موقوفه امام جماعت مسجد
257. خانه اى وقف امام جماعت مسجد بوده و به مرور زمان خراب شده است و آن را براى توسعه مسجد، داخل مسجد كرده اند، حكم شرعى در اين خصوص چيست؟
ج. تا ممكن است بايد به حالت اوليه اش برگردانند و در صورت تعذّر، اگر از موارد جواز فروش وقف باشد، آن را بفروشند و مشترى اگر خواست آن را وقف مسجد كند.
عقب نشينى مسجد
258. مسجدى را تعميرو توسعه داده ايم، ولى طبق طرح هادى، از طرف شرق و شمال مسجد ملزم به عقب نشينى شديم. با عنايت به اين كه هر دو طرف عقب نشينى شده، راه عمومى بوده و نياز مبرم به تعريض و توسعه جهت عبور و مرور مردم و ماشين ها دارد، خواهشمند است نظرتان را در رابطه با اين عقب نشينى بفرماييد.
ج. نمى توانند عقب نشينى بكنند و تا ممكن است تعميرى نكنند تا مستمسكى براى عقب نشينى نشود و اگر خراب كرده ايد، مقدار عقب نشينى را ديوار بكشيد و محصوركنيد تا عقب نشينى مستند به شما نباشد، واللّه العالم.
ضميمه كردن خانه ى بهايى و كوچه به مسجد
259. براى توسعه مسجد جامع، خانه هاى اطراف آن را خريدارى و به مسجد ملحق كرديم كه يكى از آن ها خانه يك بهايى بود و بين مسجد قديم و يكى از خانه ها كوچه اى به عرض 5/1 متر واقع شده بود كه با رضايت اهالى، آن كوچه هم به مسجد ملحق شد. با توجه به اين كه كوچه هاى اطراف مسجد را گسترش داده ايم، به طورى كه مشكلى براى رفت و آمد مردم وجود ندارد، ولى بعد از ساخت، عدّه اى به دو جهت در مسجد شبهه دارند.
1) چون بخشى از اين مسجد قبلاً خانه بهايى بوده است.
2) كوچه عمومى به آن ملحق شده است؛ لطفا حكم شرعى را در اين باره بيان فرماييد.
ج. ساختمان فوق مسجد است به استثناى كوچه اى كه ملحق به مسجد شده كه آن مقدار بدون اين كه از محل عبور بودن خارج شود مى تواند مصلّى باشد و نماز در آن قسمت جايز است و آن چه از بهايى الاصل به مسجد ملحق شده مسجد است. بله، اگر او اوّل مسلمان بوده و بعد بهايى شده است رضايت ورثه ى مسلمان او جلب شود.
بى استفاده ماندن مسجد جامع و عدم خروج آن از جامعيّت
260. مسجد قديمى روستا سابقا مسجد جامع بوده ولى بعدا ديگر نماز جماعت و مراسم مذهبى در مساجد جديد برگزار مى شود، و آن مسجد رو به تخريب است؛ آيا هم چنان مسجد جامع باقى است.
ج. مسجد جامع از جامعيّت خارج نمى شود.
قرار دادن راه عبور در مسجد
261. در يك طرف مسجد راه ى است كه دو طرف آن باز و محلّ عبور و مرور است. عده اى مى خواهند طرف ديگر اين راه را با خود اين راه براى توسعه، داخل مسجد كنند، آيا جايز است؟
ج. چون اين راه عبور است و تمام عابرين در آن حق دارند، جايز نيست آن را مسجد كنند و اگر خواستند آن را مصلى (نمازخانه) كنند، بنابر احوط بايد راه ى براى عبور ـ حتى در موقع نماز ـ بگذارند؛ مانند اين كه در طبقه ى بالاى آن مصلى بسازند و زير آن، مسير عبور و مرور مردم باشد.
جاهايى كه جزو مسجد است
262. غير از اصل مسجد، چه قسمت هايى از مسجد جزو مسجد است؟
ج. پشت بام و سرداب و محراب بنابر اظهر جزو مسجد است، مگر اين كه علم به خروج آن ها از مسجد حاصل شود.
ساختن دستشويى در زمين مسجد
263. شخصى كه از دنيا رفته است، در زمان حيات خود زمينى را به طور مطلق و بدون قيد براى مسجد هديه كرده است. آيا در اين زمين مى شود دستشويى ساخت؟
ج. اگر زمين را داده كه مسجد بسازند و قيدى نياورده است، مى توانند به همان صورت كه متعارف ساختمان مسجد است عمل كنند و اگر متعارف است كه در محلّى از آن دستشويى درست كنند، مى توانند درست كنند، مگر در صورتى كه معلوم باشد منظور دهنده ى زمين فقط مسجد بوده است و هم چنين اگر متعارف نيست در محلى از آن دستشويى بسازند، نمى توانند دستشويى درست كنند، واللّه العالم.
مصادره ى زمين و اختصاص آن به مسجد
264. هيأت هفت نفره ى واگذارى اراضى، زمين اينجانب را بدون اطلاع و رضايت من به ديگرى واگذار كرده و در عوض آن، زمين ديگرى را از آنان دريافت داشته و به ساخت مسجد اختصاص داده است. آيا نماز خواندن در آن مسجد صحيح است؟
ج. با احراز رضايت مالك، نماز صحيح است.
اجاره ى زمين وقفى و ساختن مسجد
265. آيا جايز است زمين وقفى را اجاره كنند و مسجد بسازند؟
ج. مسجد نمى شود و در مواردى كه اجاره دادن جايز است، مُصّلى (نمازخانه) مى شود نه مسجد.
زمين هاى موقوفه حضرت رضا ـ عليه السّلام ـ و حضرت معصومه ـ عليهاالسّلام ـ
266. مقدار زيادى از زمين هاى مشهد، قم و... موقوفه امام رضا ـ عليه السّلام ـ و حضرت معصومه ـ عليهاالسّلام ـ است، ساخت مسجد در چنين زمين هايى چه حكمى دارد؟
ج. ساخت مسجد در زمين موقوفه جايز و صحيح نيست و مصلّى مانعى ندارد.
قرار دادن آبدارخانه و كفش كن جزو مسجد
267. مسجدى كه به علّت كثرت جمعيّت، نياز به توسعه دارد و در كنار آن زمينِ دست نخورده است؛ آيا مى توان آبدارخانه و كفش كن مسجد را در آن زمين ساخت؟ و بر فرض جواز آيا احكام مسجد را دارد؟
ج. با فرض عدم وقف آن زمين بر جهت خاصّه و صلاحديد متولّى مانعى ندارد و احوط اين است كه براى جزو مسجد شدن آن ها صيغه ى وقف مسجد بخوانند.
نمازخانه و مسجد در ادارات و پارك ها
268. در ادارات و يا بعضى از مكان ها مثل پارك، مكانى را به عنوان نمازخانه قرارمى دهند و بعد از مدّتى كسانى كه به آن جا رفت و آمد مى كنند به آن، مسجد مى گويند، با وجود اين كه ممكن است بعدها آن مكان به چيز ديگرى تبديل شود. آيا آن مكان حكم مسجد را دارد و احكام مسجد درباره ى آن جارى مى شود؟
ج. اگر به عنوان مسجديّت وقف نشده باشد، مسجد نيست.
269. اطاق هايى در حياط مسجد بدون استفاده مانده و در حال تخريب است. تبديل آن ها به حياط مسجد چه حكمى دارد؟
ج. اگر ممكن است اطاق هاى مذكور را تجديد بنا نمايند تا در جهت خاصّى كه در وقف تعيين شده به كار رود و تبديل به حياط ننمايند و اگر ممكن نيست، با مراعات آن چه كه مناسب تر است و صلاحيّت بيشتر دارد، مانع ندارد.
ارسال نظر برای این مطلب
درباره ما
اطلاعات کاربری
همکاریآرشیو
آمار سایت
کدهای اختصاصی
